افسر سابق پلیس رواندا که پس از نسل‌کشی سال ۱۹۹۴ به فرانسه گریخت و زندگی جدیدی را با هویت جعلی آغاز کرده بود، با گذشت نزدیک به سه دهه و به استناد اصل «صلاحیت قضایی جهانی» از چهارشنبه آینده به اتهام «جنایت علیه بشریت» در پاریس محاکمه می‌شود.

فیلیپ هاتگ‌کیمانا، ۶۶ ساله، پنج سال پس از نسل‌کشی رواندا به فرانسه گریخت و با نام و هویت جعلی از این کشور پناهندگی گرفت. او مدت‌ها در شهر رن فرانسه نگهبان دانشگاه شد و حتی در سال ۲۰۰۵ تابعیت فرانسه را گرفت.

هاتگ‌کیمانا اواخر سال ۲۰۱۷ پس از اینکه رسانه‌ها گزارش دادند که گروه احزاب مدنی رواندا علیه او شکایت کرده است از فرانسه به کامرون گریخت اما یک سال بعد، در سال ۲۰۱۸ میلادی، در پایتخت کامرون دستگیر شد و پس از مراحل قضایی به فرانسه تحویل داده شد.

این افسر سابق پلیس رواندا از متهمان قتل عام و نسل کشی رواندا است که بنابر آمار سازمان ملل در جریان آن در طول ۱۰۰ روز ۸۰۰ هزار نفر عمدتا از قومیت توتسی کشتند.

این نسل‌کشی از ۷ آوریل ۱۹۹۴، ۱۸ فروردین ۱۳۷۳، به دنبال ساقط کردن هواپیمای جووینال هابیاریمانا، رئیس جمهوری وقت رواندا که از قوم «هوتو» بود، آغاز شد و گروه‌های افراطی هوتو در جریان آن هزاران نفر از زنان و کودکان و مردان قوم «توتسی‌» را در این کشور آفریقایی قتل‌عام کردند.

هاتگ‌کیمانای ۶۶ ساله که به زودی در فرانسه محاکمه خواهد شد، به دست داشتن در قتل ده‌ها توتسی و همچنین ایجاد موانع در برابر فرار توتسی‌ها متهم است. او هنگامی که در مرکز استان جنوبی نیانزا به عنوان افسر ارشد پلیس مشغول به کار بود با آغاز نسل‌کشی و با به کارگیری نیروهای تحت امر خود با ایجاد موانع در مسیر فرار توتسی‌ها برای جان به در بردن از قتل‌‎عام، حرکت آنها را متوقف و مختل کرد و بیشتر توتسی‌های این منطقه سپس در مرکز استان جنوبی نیانزا و حومه آن کشته شدند.

این افسر سابق پلیس رواندا که بعد از نزدیک به سه دهه زندگی مخفیانه و با هویت جعلی در فرانسه شناسایی و بازداشت شده، اتهامات وارد شده به خود و شرکت در نسل‌کشی را رد کرده است. اما شاکیان تاکید دارند که « فیلیپ هاتگ‌کیمانا از اختیارات و نیرو‌های نظامی تحت امر خود برای مشارکت در نسل کشی رواندا استفاده کرده است.

علاوه بر این، هاتگ‌کیمانا متهم است به قتل یک راهبه و همچنین قتل شهردار شهر نتیازو که مخالف کشتن این راهبه بوده است. او همچنین به کشتن ۳۰۰ پناهجوی توتسی در تپه‌ای به نام نیاموگاری متهم است و شاکیان می‌گویند که این افسر سابق پلیس رواندا در حمله به تپه دیگری به نام نیابوباره نیز نقش داشته که در جریان این حمله یک هزار غیرنظامی کشته شدند.

محاکمه فیلیپ هاتگ‌کیمانا، افسر سابق پلیس رواندا به اتهام شرکت در نسل‌کشی از روز چهارشنبه ۱۷ مه، ۲۷ اردیبهشت، در فرانسه آغاز می‌شود.

این پنجمین محاکمه متهمان به نسل‌کشی رواندا در فرانسه است که پس از سال‌ها تنش بین فرانسه و رواندا درباره چگونگی وقوع نسکل‌کشی در رواندا برگزار می‌شود.

مقام‌های رواندا در سال‌های اخیر فرانسه را متهم کردند که برای متوقف کردن نسل‌کشی اقدام عملی موثری انجام نداده  و پس از آن نیز به اندازه کافی برای اجرای عدالت در مورد عاملان این نسل‌کشی قاطعیت نداشته است.

فرانسه مقصد قرار شماری از عاملان و آمران نشکل کشی رواندا بود، انها با نام‌های جعلی چون فیلیپ هاتگ‌کیمانا در این کشور زندگی جدید را شروع کردند. دولت رواندا در سال‌های گذشته حتی دولت فرانسه را متهم کرد که با اجرا نکردن عدالت در مورد عاملان این قتل‌ عام، از آنها «محافظت» می‌کند.

دولت رواندا همچنین خواهان استرداد متهمان نسل‌کشی این کشور از فرانسه است و به همین دلیل صلاحیت فرانسه برای محاکمه عاملان این نسل کشی را رد می‌کند.

امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه، یک سال پیش طی مراسم یادبود قربانیان نسل‌کشی رواندا که در شهر کیگالی پایتخت این کشور برگزار شد، گفت که فرانسه به هشدارها در خصوص احتمال وقوع نسل‌کشی توجه نکرد اما در این قتل‌عام نقشی نداشته است. مکرون همچنین از رواندا خواست تا فرانسه را به خاطر قصور در جلوگیری از نسل‌کشی سال ۱۹۹۴ رواندا، ببخشد.

در چند سال اخیر روابط فرانسه و رواندا بهبود یافته و به ویژه پس از آنکه امانوئل ماکرون مسئولیت فرانسه در اقدام نکردن به موقع و لازم برای توقف نسل‌کشی را به رسمیت شناخت این روابط بیش از پیش در مسیر بهبود قرار گرفته است.

اولین مورد از محاکمه عاملان نسل‌کشی رواندا سال ۲۰۱۴ در فرانسه برگزار شد و در جریان آن یکی از مقام‌های ارشد سازمان جاسوسی رواندا به ۲۵ سال زندان محکوم شد.

همچنین دو شهردار سابق، یک راننده سابق هتل و یکی از مقام ارشد رواندا در زمان وقوع نسل‌کشی توتسی‌ها، از سال ۲۰۱۴ میلادی تاکنون در فرانسه محاکمه و به زندان محکوم شده‌اند.

پس از محاکمه فیلیپ هاتگ‌کیمانا، افسر سابق پلیس رواندا، که از چهارشنبه آینده اغاز می‌شوند، یک مقام سابق رواندا که او نیز به دست داشتن در نسل‌کشی متهم است اواخر سال میلادی جاری در پاریس محاکمه خواهد شد.

بازداشت و محاکمه فیلیپ هاتگ‌کیمانا، افسر سابق پلیس رواندا، و دیگر مقام‌های شریک در نسل‌کشی رواندا بر اساس «اصل صلاحیت قضایی جهانی» انجام می‌شود.

بازداشت و محاکمه حمید نوری در سوئد که نخستین مورد از محاکمه آمران و عاملان کشتار سال ۱۳۶۷ زندانیان سیاسی ایران، است نیز چون بازداشت و محاکمه فیلیپ هاتگ‌کیمانا، افسر سابق پلیس رواندا، بر اساس «اصل صلاحیت قضایی جهانی» انجام شد.

طبق اصل «صلاحیت قضایی جهانی» بعضی از جرائم بین‌المللی به میزانی اهمیت دارند که دولت‌ها را ملزم می‌کند تا مرتکبین این جرائم از جمله جنایت جنگی، جنایت علیه بشریت، نسل‌کشی و شکنجه را «فارغ از ملیت و محل ارتکاب جرم» مورد محاکمه قرار دهند.